De relatie tussen gebruiker en woning

TU Delft is al vanaf het prille bestaan betrokken bij de ontwikkeling van 2nd skin. Samen met de onderwijs- en onderzoeksinstelling is de visie vertaald naar het innovatieve concept dat het vandaag de dag is. En die ontwikkeling staat niet stil. Het team van de TU Delft bevat medewerkers én studenten van de faculteiten Industrieel Ontwerpen en Bouwkunde. Vandaag vertelt Stella Boess, universitair docent aan de faculteit Industrieel Ontwerpen, wat haar bijdrage is.

Sinds 2014 is Stella betrokken bij 2nd skin. “Mijn onderzoeksgebied is het samenbrengen van het ontwerpproces met het gebruikersproces. En dat kan eigenlijk over van alles gaan, van een koffiezetapparaat tot een woning met al zijn systemen.”

De relatie tussen gebruiker en woning
Als sparringpartner ondersteunt TU Delft ons met onderzoeken. Stella: “In mijn geval is dat de relatie tussen de gebruiker en de woning. Als onderzoeker bekijken we elk onderzoek met de vragen; Wat zijn de doelen? Wat is er maatschappelijk nodig? Welke effecten wil je behalen? En tot slot toetsen om te zien of je de gewenste effecten ook daadwerkelijk behaalt. Voor 2nd skin kijken we vanuit industrieel ontwerpen naar hoe bewoners omgaan met de woning, wat ze daarbij tegenkomen en hoe de systemen voor ze werken.” 

Monitoring
De gekozen elementen zijn beproefde systemen, maar de samenwerking van al deze elementen maakt 2nd skin geen standaard verduurzamingspakket. Stella: “In het begin maak je combinaties waarvan je nog niet weet hoe die precies gaan samenwerken. Niet alles hebben we van tevoren in kaart kunnen brengen. De monitoring van het binnenklimaat bij de pilot aan de Soendalaan is een belangrijke informatiebron geworden.” 

Dankzij de medewerking van de bewoners zijn we in 3 jaar tijd al heel veel wijzer geworden. Op dit moment worden nog 6 van de 12 woningen gemonitord door de TU Delft. Stella: “In de woningen hangen meerdere kastjes van onze partner OfficeVitae. De kastjes verzamelen gegevens op het gebied van vocht, CO2 en temperatuur. Door het vergelijken van bijvoorbeeld de temperatuur binnen én buiten kunnen we zien dat het binnenklimaat met 2nd skin heel stabiel is geworden. Bij de evaluatie geven bewoners dit ook aan. Ook geven ze aan dat het fijn wonen is en dat het gebouw zo mooi is geworden. Een positieve uitkomst, want het versterkt de band van de bewoners met de woning.”

Geleerde lessen
“Al 6 maanden voor het begin van de werkzaamheden zijn we gestart met de monitoring. Met deze data hebben we over een lange periode vergelijkingen kunnen maken”, zegt Stella. “Zo hebben we gezien dat de woonkwaliteit op alle waarden is verbeterd, al zagen we soms nog een te hoge CO2 waarde. In het gesprek met de bewoners kwamen we erachter dat ze niet voldoende inzicht hebben over het optimale functioneren van de woning. De ventilatie werd bijvoorbeeld alleen op de laagste stand gebruikt. Door ze uit te nodigen om de ventilatie hoger te zetten, konden we met de waardes achteraf aantonen wat voor positief effect dat had op de luchtkwaliteit. Soms hebben bewoners ook valide overwegingen om andere keuzes te maken."

Stella vervolgt: "Alle bevindingen hebben we vervolgens als uitgangspunt genomen om te onderzoeken hoe de communicatie naar de bewoners kan worden verbeterd. Bijvoorbeeld op het gebied van uitleg en handleidingen. Ook zijn we verder gaan onderzoeken hoe we de systemen nog beter kunnen aansluiten op het wonen.”

Integrale Energietransitie Bestaande Bouw
Naast de monitoring is Stella met haar team ook betrokken bij de ontwikkeling van een configurator. “In het kader van de ‘Integrale Energietransitie Bestaande Bouw’ (IEBB) werken we samen met 2nd skin, TNO en een aantal betrokken partners aan een tool om de propositie en opschaalbaarheid van 2nd skin te vergroten”, vertelt Stella. Hoewel het ontwikkelproces nog in volle gang is, moet de configurator straks bijdragen aan een optimale belevingsreis voor zowel opdrachtgever als bewoner.

Toekomst
Het concept staat, maar dat betekent niet dat we klaar zijn. Stella: “In de toekomst is er voor verduurzamingstrajecten in het algemeen nog veel te behalen in het bewonerstraject. Door te investeren in een verbeterde gebruiksvriendelijkheid, zorg je ervoor dat bewoners, maar ook de opdrachtgever, de woning gaan begrijpen. Door die systeemintegratie krijgen de bewoners gevoel met de nieuwe manier van wonen en dat komt de woonkwaliteit alleen maar ten goede. Het is een manier van omdenken die we allemaal op het gebied van de verduurzaming moeten maken."